Rizeliler olarak çayımıza sahip çıkmalıyız. Rize ekonomisi için çay geliri, alternatifi olmayan en güçlü kaynak ve ilimizde yaşam standartlarını yükselten en önemli etkendir. Rize halkı, çay gelirinden dolaylı/dolaysız yollardan istifade etmektedir. Çay tarımı için yapılan ve yapılacak olan politikalar siyaset üstü ve milli bir mesele olarak düşünülmelidir.
Ülkemizde üretilen çay incelendiğinde çay bahçelerinde müstahsil; üretim aşamasında Çaykur ve özel sektör çay fabrikaları bulunmaktadır. Bu nedenle hükümetin çay mahsulü için geliştireceği politikalar ve düzenlemeler, müstahsil, Çaykur ve özel sektör çay fabrikaları olarak ele alınarak yapılması gerekmektedir. Tarafların birinin dahi mağdur olması, çay sektörünün tümünü ve bölge ekonomisini olumsuz olarak etkilemektedir.
Çay tarımı yapan ülkelerin bir çoğunda, çay geliri o ülkelerin en önemli tarım gelirini oluşturmaktadır. Bu ülkelerdeki çay sektörlerinin sistemleri oturmuş ve düzenli bir şekilde yürütülebilmektedir.
Ülkemizde, 1984 yılında, çay üretimi için özel sektöre izin verilerek yeni bir sürece girilmiştir. Lakin bu süreçte, doğru bir politika uygulanmamış, gerek müstahsilini gerekse kuru çay üreticisini koruyucu kanunlar çıkarılmamış ve bunun neticesinde sektörde istikrarsızlık, belirsizlik baş göstererek mağduriyetler ortaya çıkmıştır. Bu nedenledir ki çay üretiminin genelini kapsayan, çayın tarlada ve üretim sonrasında kalitesini arttıran, elde edilen geliri müstahsil ve çay işletmeciliği yapan kurumlar açısından arttıran, ticaret hukukuna ve uluslararası serbest ticaret kanunlarına uyumlu bir düzenleme yapılarak devlet tarafından disiplin altına alınması sağlamalıdır.
Yaklaşık 15 yıldır, çay kanunu iktidar yetkililerince, muhalefet partileri temsilcilerince ve İlimizdeki sivil toplum kuruluşlarınca konuşulmakta ve gündem yapılmaktadır. Hükümet yetkilileri, milletvekilleri ve iktidar partisi il yöneticileri çay kanun çıkması gerekliliğinin önemine vurgu yaprak bu konuyla ilgili basın karşısında sürekli demeçler vermelerine rağmen neden 15 yıldır kanunun çıkartılamamıştır. Bu konuda hiç bir ilerleme kaydedilmemiştir.
“Buna kim engel oluyor, neden çıkarılamıyor?” Bu soruların cevabı kamuoyunda merak uyandırmaktadır.
Yetkililerin muhalefet gibi konuşmayı bırakıp, bölgenin milletvekilleri ve siyasi iktidar acilen harekete geçerek çay için yapılacak kanuni düzenlemenin hayata geçirilmesini sağlamalıdırlar.
Çay kanunu, çay bahçelerinin daha verimli hale gelmesini, çay mahsulünün kaliteli üretilip düzgün toplanması, müstahsilin çay gelirinin arttırılması çıkartılacak çay kanunu ile güvence altına alınabilir.
Sektörde etkisi yüksek, çayın güvencesi ve kamuya bağlı olan Çaykur’un yaş çay alımı ve pazarda kuru çay satışı politikalarının belirlenmesinde en önemli aktör olmaya ve sektöre doğru olarak yön vermeye devam etmesi için yönetim kademesine dışarıdan yapılan müdahaleler ortadan kaldırılması gerekmektedir. Çaykur, maalesef bazı dönemlerde, hükümetler tarafından siyasi bir araç olarak kullanılmış ve farklı gerekçelerle zarar ettirilmiştir.
Çaykur’un itibarı için zarar eden bir kurum olmaktan çıkarılmalı ve sermayesinin hükümet tarafından arttırılarak bankalardan kredi almadan, kendi sermayesi ile çalışma imkanına kavuşarak yüksek faiz giderinden kurtarılmalıdır. Her yıl artan yaş çay fiyatı ve işletme giderleri aynı oranda kuru çay fiyatına yansıtılmaması kurumun ve özel sektörün zarar etmesine neden olmaktadır.
Bu zarar karşısında tedbir almak zorunda kalan özel sektör yaş çayı düşük fiyattan satın almak zorunda kalmaktadır. Bu da çay müstahsillerinin düşük fiyattan yaş çay satmalarına ve bölgede büyük bir gelir kaybının yaşanmasına neden olmaktadır. Her yıl sezon başında yaş çaya verilen zam ve artan maliyetler karşısında aynı oranda kuru çaya da zam verilerek kurumun ve özel sektörün zarardan çıkarılması gerekmektedir. Böylece Çaykur zarar eden bir kurum olmaktan çıkartılarak daha değerli ve etkili bir kurum haline getirilmelidir.
Tüm bu olumsuzlukların düzelmesi için başta hükümet elini taşın altına koymalı ve samimi olduğunu göstermelidir. İktidar ve muhalefet partileri, sivil toplum kuruluşları, Müstahsiller ve kuru çay üretim yapan kurumların temsilcileri ile bir araya gelerek istişareler neticesinde çay mahsülü için yararlı, değerini yükseltecek ve koruyacak kanunları en kısa süre içinde önümüzdeki çay sezonu başlamadan çıkartmalıdır.
Bu konu ile ilgili olan herkesi birlik beraberliğe, Hükümeti de göreve davet ediyorum.
Konunun çözümünde hükümetin yapacağı tüm olumlu ve yararlı çalışmalara Yeniden Refah Partisi olarak her türlü desteği vermeye hazırız.