Tuncer ERGÜVEN
ÇAYKUR GÖREVLİLERİNDEN BEKLENEN SORUMLULUK
ÇAYKUR GÖREVLİLERİNDEN BEKLENEN SORUMLULUK , ANLAYIŞI VE BEKLENEN UYGULAMALAR
2012 Çay kampanyası öncesi halka duyurulan söylemlere göre ,kapasite artırılmış ,tüm tedbirler alınmış ,kaliteli kuru çay üretimi için düğmeye basıldığı açıklanmıştı.
Kampanya açılırken beklenen fiyatta 120-125 kuruş/kg olması normal fiyattı..
Önemli olan yaprağın kaliteli toplanması halinde kolayca ve hızlı bir çay alımı beklentisi oluşmuştu.
Rize de Sn.Bakanımızın koordinasyonunda yapılan inceleme ve koordinasyon toplantılarından Borsa salonunda genel Müdürün stratejilerinin doğruluğunu ancak fabrikalar ve Genel müdüre bağlı alt gurupların uzmanlık,çalışma,irade koyma ,gönül koyma kabiliyet ve özellikleri itibari ile yetersiz olduklarını ,eğer böyle olmasaydı bu alt kadronun yıllardır orada olduğunu ancak geride dağ gibi sorunları bıraktıklarını anlatmaya çalışmıştım.
Mart sonu itibariyle yaptığımız Tv söyleşisinde Genel Müdürün bu kadro ile neticeye varamayacağını tekrarlamıştım.Hatta Borsadaki konuşmamda olduğu gibi bu konuşmamda da Sn.Başbakanın ,iktidarın çay kura sağladığı olanakları,destekleri ,genel müdürlere verdikleri yetki ve destekleri gereği hak ettikleri takdiri almaya bu kadronun yetersiz olduğunu tekrarlamıştım.
Bu gün kim ne derse desin hiç hak etmedikleri şekilde iktidar,Sn.Bakan Yazıcı,Karal,Bayraktar işaret ettiğimiz kadroların basiretsizlikleri yüzünden eleştiri almaktadır.Genel müdür bir hafta önce üreticiden özür dilerken bugün farklı yaklaşımlar getiriyor.
Üreticide ki hoşnutsuzluğun sebebi Hükümet ve Siyasi iktidar değil değildir.
Görevini zamanında yapamayanların yarattığı sorunlar nedeni ile çay satamamalarındandır.
Çay sektöründe kampanya bir seferberlik ve olağan üstü uygulama dönemidir.Bu örgütün komutanı Genel Müdür olup ,kurmay kadrosu yardımcıları ve daire başkanlarıdır.Bu kadro Nisan 15 de tüm hazırlıklarını bitirip starta hazır beklemek ,tüm uygulama döneminde ,özellikle 1.ci sürgün döneminde 24 saat işinin başında olmak,yükleme ekipleri,taşıma ihaleleri,onarım bakım,hasat ve alım planın yapmış olmak ve uygulamak durumundadır.
Üreticinin şikayetinin sebebini bu noktalarda aramalıyız.Elbette onları eyleme çekmek isteyenler olacaktır.Eylemler yanlıştır.Fakat Rize de herkes sonuçta üreticidir ve haksızlığa uğrayınca önce yöneticisine sonra onu atayanlara hissettirmek durumunda kalmaktadır.BU noktada suçlu aranacaksa suçlu görevini yapmayanlardır.Üretici kendisinden istenen zamanda,istediği kalitede ve miktarda çayını getirmiş ancak satamamıştır.
9 -10Mayısta kampanya startı verilmiş ise 16 mayıs itibarı ile 116 000 yaprak alınabilmiş ise 18 günde fabrikaların işlemesi gereken yaprak miktarı 128 000 tondur.
Çaykurun 1992-1995 ylı itibariyle kapasitesi 6600 ton/gün kabul edilmiştir.Buna Anap döneminde 200 ton/gün lük ışıklı ilave edilmiştir.Sn.Genel müdür 350 ton luk kapasite ilavesini açıklamaktadır.Bu durumda 7150 ton kapasite mevcuttur.
Bunu 7000 ton kabul edersek ben her gün 7000 alıyorum demek veya almak kapasiteyi 6000 tonda kullanmak demektir. Eğer 7000 ton/gün kapasiteniz var ise her gün fabrikanız kantarına 7000 ton yaprak çekmeniz ve fabrikalar arasına dağıtmanız gerekir.Bunu yapabilirseniz üreticiye,kuruma ve hükümete karşı görevinizi kurum olarak yaptınız demektir.
Bunu yapabilmeniz için sizin her gün asgari 8000 -8500 ton yaprak almanız gerekir.Çünkü alım noktasında aldığınız bu yapraklar fabrikadaki bantın başına gelene kadar %10-15 ağırlığını kaybeder ki işten anlayan bir işletmecinin bu durumu üretici lehine kullanması gerekir.
İşte bu nedenle 18 günde 144 000 -150 000 ton alınması gerekirdi demek ki şikayetin ve başarısızlığın sebebi siyasal kadro değil işletmelerdir.
Ayrıca kampanya zamanında açılamamış , asgari 5 alım ve işleme günü kaybedilmiştir.5 günün anlamı 30-35 bin ton yaprak demektir.Bu durumda 60-65 bin ton yaprağın daha alınmış olması gerekirdi.
Eğer bu planlamayı yapabilseler ve uygulayabilselerdi bugün üretici çok rahattı ve özel sektör yaprak almak için üreticinin ayağına gidecekti,üretici de çaykur dan memnun olacaktı.
Ancak böyle bir planlama yapacak ve uygulayacak kadro mevcut değildir.
Tüm bölgelerin beraber gelmiş olduğunu söylemek klasik bahanedir.Eğer öyle ise 9-10 mayıstan itibaren açılan fabrikalara ve alım yapana alım yerlerine bakmak yeterlidir.
Kampanya 15 Nisanda -17 mayısta da açılacak iklim koşullarına olanak verebilir.Fakat ilk hasad edilmesi gereken çaylarla Selimiye fabrikası arasında her zaman 12-15 gün frak vardır.İşte bu zaman ralığını dikkate alarak hasat planının yapılması gerekir.Ancak bunu genel müdüre ve iktidara inanan adamlar yapar.Olanaklardan nemalananların yapacağı bahane üretmekten öteye geçmez.
Fabrikaların onarım bakımının 15 Nisandan önce bitmiş olması gerekir.Eğer yeni montaj veya ilave tesisiler var ise satın alma sözleşmelerinin 8 ay önce,uygulamanın da 6 önce başlaması gerekir.Yapılan tesisin kontrol ve deneme işletmesi için yaprağı beklemek ,kapasite yüklemesini beklemek anlamsızdır.Daha önce ve hemen kampanyadan önce yapılmalıdır.
Tüm bunlar için yol ve yöntemi ,planın temel ve ayrıntılı modelini genel müdürün çizip ,alt birimleri sorumlu tutması ve her gün sonuçları kontrol etmesi gerekir.
Sn.Genel Müdürün >TV ler de ki konuşmalarını izledik..Bir çok konuda gerçekleri gördüğü kanaatine ulaştık.
Çaykur kadroları içinde yukarda belirttiğimiz planlama ve uygulamayı yapmış ,bilen,yapabilir personelde var,bunlara gülüp geçen dekara 10 kg/gün ,haftada bir gün hafta tatili ,bir gün münavebe gibi uygulama ile üreticiyi özel sektöre yönlendirme anlayışı içinde fabrikaları yorulmadan uğraşmadan idare etmeyi tercih edenlerde vardır.
Üreticinin en büyük şikayeti özel sektöre 50-60 kuruştan yaprak satmaya mahkum edilmesidir ve bunu sebebi uygulanan sistemdir.Üretici yasal düzenleme yi siyasi iktidardan beklemektedir.İki yıl önce hazırlanmaya çalışılan yasa taslağına önce o günkü genel müdür karşı çıkmış ,odalar ,sivil kuruluşlar ve diğer siyasi partilerin de karşı çıkmasını isteyince üreticide etkilenmiştir,toplu isteksizlik üzerine bu konuda çalışanlar vazgeçmiştir.Oysa bu taslak yaslaşsaydı özel sektör reel fiyatın altına çay alamayacaktı.Ancak şimdi açıklanan fiyat taban fiyat değil çaykur fiyatıdır.Diğer firmalar için bağlayıcı değildir.tarım bakanı veya ticaret bakanı hukuken müdahil olamaz.
Ancak çaykur yukarda belirttiğim g,b, uygulama yapabilseydi özel sektör 60-80 kuruşa çay alamazdı.
1992 kampanyasına kadar Çaykur bugünkü sistem anlayışı ile çay almaktaydı.Özel sektörün yaprak almasına destek verince ödemeleri 2-3 yıla sarkıtarak o zaman üreticiyi istismar etmekteydiler.Bugünde düşük fiyatla istismar etmektedirler ve ticaretin kurallarını uygulamaktadırlar.
1992 lerin flaş fabrikalarında çalışanlar iyi hatırlayacaklardır.Çaykur yaprak alınca Akfa ve Karçay dahil lipton hariç yaprak almamışlar ,akfa ve karçay gibi 2-3 yıl ödeme yapmayan firmalar kapanırken , çalışanlar da işsiz kalmıştı.İşte onun sırrı bireye,alım evine,fabrikaya ve kuruma dayanan hasat-üretim planlamasıydı.Meraaak edenler öğrenebilirler.
Sektöre vücut veren kanunlar 407 ,3788 ,4223,1497,3092 sayılı kanunlardır.
3092 sayılı kanun hariç diğer kanunlar Doğu Karadeniz İnsanını toprağında yaşaması için destek ve garantiler getiren çay üreticisine dönük kanunlardı.3092 sayılı kanun ise çay üreticisini sahipsiz bırakan kanundur ve bu kanunun siyasi sorumlusu Sn. Mesut Yılmaz dır.
Bugün sektörde KİT olarak çaykura paralel bir çok özel sektör firması vardır.Toplam asgari 12 000 ton günlük yaprak işlemle kapasitesi vardır.Oysa üreticilerin her gün üst üste 8-9 bin ton /gün kapasiteyi besleyecek yaprağı hasat edebilme kabiliyeti yoktur.
Üretici memnun değil,çalışanı memnun değil,tüketicisi memnun değil. Sadece , Yönetenlerle barışık bayilerin kurduğu üst şirketler memnun.
Üreticiler genel müdürlüğün plansızlığı ,organizasyonsuzluğu ,sebebi ile 2012 kampanyasında hüsrana uğramıştır.
.
Öfkesine karşı asparagas gerekçe üretenlere tepki olarak şikayetini haksız olarak siyasi iktidara ,hatta Rizeli olduğu için Sn.Başbakana göndermeler yapmaktadır.
Oysa Sn.Başbakan,Yazıcı ,Karal ve Bayraktar sonuçlardan ve olaylardan hiç sorumlu değildir.
Ancak bu durum doğu Karadenizde hükümetin ve Başbakan T. Erdoğanın destek ve samimi yaklaşımına eleştiri olanağını getirmektedir.
Peki bu eleştirilerin sebebi nedir ,sorumluları kimlerdir.
Eleştirinin nedeni .
